توهم توسعه علمی از طریق مقالات ISI دکتر رضا داوری اردکانی در حدود ١٠ سال پیش یک روز یکی از دانشمندان صدیق کشور که قدرش چنانکه باید شناخته نشده است‌، به من گفت وصیتنامه می نویسی‌؟ پرسیدم کدام وصیتنامه‌؟ گفت مقاله‌ات را خواندم‌. بوی وصیتنامه می‌داد. شاید آن بزرگوار درست حس زده بود. اکنون که ١٠ سال پیرتر شده‌- ام و باید برای شنیدن بانگ رحیل مهیاتر باشـم (‌و البته نیستم‌) به صراحت عرض می‌کنم که این نوشته جزئی از وصیت یک دانشگاهی پیر به همکاران خویش است‌. وصیتی که در آن دعوت به اندیشیدن و هـم‌سخنی غالب است‌. همه اهل نظر و دانشمندان و دانشگاهیان و ارباب مدیریت و سیاست علم کشور را به خواندن این نوشته دعوت می‌کنم‌: ISI سازماق خوبی است که در حدرد پنجاه سال پیش تاسیس شده است‌. این سازمانا مقاله‌هایی را که در مجله‌هایی که خود به رسمیت شناخته ق چاپ شده است، فهرست شکند ر قسیله‌ای فراهم شکند که طالبان‌، به مقاله‌های مورد نظر خود به آسانی دست یابند ر البته با رجوع به آن می‌توان پیشرفت علم در جهان و در کشورها را با تقریب اندازه گرفت و سطح علـم کشورها را سنجید. پیداست که فهرست ISI به عنوان میزان سنجش چندان دقیق نیست اما به هرحال یکی از موازفنی است که باید با میزان‌های دقیق‌تر تکمیل شود. دانشمنداق ما هم از چندین سال پیش به اهمیت چاپ مقاله‌ها در مجله‌های ISI پی برده‌اند و در این کار کم و بیش اهتمام کرده‌اند. این اهتمام به‌ویژه از جهت سیاسی و حفظ حیثیت کشور موجه است زیرا سرعت رشد پیشرفت علمی و تناسب یا بـی‌تناسبی پژوهش در کشورها و رتبه علمی هر کشور را به تقریب معلوم شکند. تا اینجا نه فقط هیچ اشکالی بر ISI وارد نیست بلکه اقبال به آن شایسته ر لازم به نظر می‌رسد. قضیه وقتی دشوار می‌شود که ISI نه فقط ملاک مطلق در رتبه‌بندی علمی کشورها و تعیین مقام ق ستبه دانشمندانا س‌شود، بلکه مقام بلندی پیدا شکند ق به صورت هیکل مقدسی در س‌آید که چون ر چرا در مطلوا بودن آق جهل ق کفر به شمار می‌رود. در این صورت چه بسا که ISI به کلی بی‌فایده و حتی مضر شود. ISI را باید همان که هست بازشناخت و پذیرفت و از ان فایده برد. ISI مرکزی اسب که مقاله‌ها را فهرست شکند ر البته مقاله‌های همه مجله‌ها در فـرست آل نمی‌آید. شاید تعداد مجله‌های ایرانی که مقالات آن فهرست می‌شود از عدد انگشتان یک دست کمتر باشد و چه ـــوب است که اگر می‌ـ‌اهیم میزان پژوهش‌ها و مقاله‌های دانشمندان کشورمان در آن بیشتر منعکس شود، تعداد این مجله ها افزایش یابد. ما از ابتدا تلقی صحیحی از ISI نداشتیم و چون تازه وارد راه علم‌سنجی شده بودیم و ملاک و میزان نداشتیـم (‌و اگر هم داشتیم و داشته باشیـم ه طور معمول به ملاک‌های خودی اعتماد نمی‌کنیـم‌) ناگزیر ISI را ملاک مطلق علـم و جهل فرض کردیم و به کسی که مقالاتش در فهرست ISI درج نشده است‌، نمره صفر دادیم و او را در علم بی‌صلاحیت دانستیم‌. این یک ظللم ساده نیست بلکه می‌تواند اقدامی در جهت سست کردن رشته ارتباط علـم با جامعه علمی کشور و فراهـم ساختن مجال برای ظاهرسازی و مقاله‌پردازی باشد. این ظلم ناشی از یک جابه‌جایی کوچک است‌. علاقه و اعتقاد پژوهندگان و متصدیان اداره علـم کشور به ISI چندان هم بی وجه نیست‌. عمود و ستون اصلی خیمه و خانه علـم باید اصلی وحدت بخش و قال دلبستگی باشد چنانکه برای تاسیس و قوام عالـم علم باید در جست وجوی چنین اصلی بود. البته ISI که در زمره اقثضاها و ضرورت‌- های تمرکز قدرت علـم و تکنولوژی است‌، نمی‌تواند اصل بنیانگذار خانه علم ما باشد و چش خانه‌هایی هرگز نمی‌تو{‌ند بنا شود. ISI یک مرکز فهرست نویسی و اطلاع رسانی است و در همین حد باید آن را پذیرفت‌. لازم نیست بگویم که من با فهرست‌نویسی مخالف نـستم و نوشتن مقاله در مجله‌های ISI را از جـتی مفید س‌دانم‌. اصلا فهرست‌نویسی چیزی نیست که کسی با آن مخالف باشد رلی ISI در دانشگاه‌های ما صرت یک مرکز فهرست‌نویسی و اطلاع رسانی نیست بلکه میزان و ملاک علم و تعیین‌کننده صلاحیت علمی دانشگاهیان ماست چنانکه هرکس با ا.نجا نسبتی دارد و در مجله‌های سرد قبرلش مقاله س‌نویسد، دانشمد مسلم است ق کتبی که توفیق ق‌صلت با آق IJ نیافته است‌، در دایره دانایی جاگا ندارد. مع هذا حرفی نیست‌، مقاله‌نویسی در مجله‌های ISI را تشویق کنیم اما الزام دانشمندان به این کار و موکول کردن ارتقا در مراتب دانشگاهی به داشتن مقاله در ISI نشاه ـضبی نیست ق شاید با رق‌ح عل ناسازگار باشد. این ارام‌ها که با نظر به بعضی ملاحظه‌های سیاسی توجیه س‌شود، تدبیری است که نه سیاست‌مداران بلکه دانشگاهیان نه چندان آشنا با سیاست اتخاذ کرده‌اند. اکنون هـم چنان از ISI دفاع می‌کنند که گویی کعبه و مقصد نهایی علم است و اگر به آن رو کنیـم‌، رستگار می‌شویم و بی‌اعتنایی به آن عین کفر و جهل است‌. نیت آنان به احتمال قوی نیت خیر است اما تدبیرشان یا بهتر بگویم تحکم‌شان هیچ سودی برای علم کشور ندارد. مهمترین حجتی که در داع از الزام ه نوشتن مقاله در ISI دارند این است کچه ما ملاک دقیق دیگری