ب‌) وجود یک فضای مرکزی ارتباطی که دسترسی به دکان‌ها، محـورهای فرعی‌، پلکـان‌هـا و ماننـد 
ان رابرقرار می‌کند.

ج‌) سازماندهی دکان‌ها و دفاتر ییرامون فضای مرکزی متناسب با شکل آن‌، بـه صــورت خطـی یـا 
متمرکز درون‏گرا.

شکل فضای مرکزی و برخی خصوصیات کالبدی ان به صورت‌هایی متنوع بوده اسـت‌. در بعـضی از 
پاساژها کمابیش همانند سراها، یک فضای باز یا حیاط در وسط پاساژ طراحی و ساخته می‌شد و دکان‌هـا 
و دفاتر در ییرامون ان‌، در چند طبقه ساخته می‌شد. در مواردی شکل این حیاط مربع یا مستطیل‌کـشیده 
.

و طویل‌بود. در مواردی به ویژه درنمونه‌هایی که حیاط پاساژ باریک و طویل بود،‌آن را با سازه‌ای‌فلـزی 
و شیشه‌ای مسقف می‌کردند تا ضمن‌استفاده از نور طبیعی‌، از ورودباد و بـاران و غبـار جلوگیری شـود. 
بسیاری از پاساژها نیز سرپوشیده ساخته می‌ثثبده‌اند.

شمار طبقات پاساژها متنوع اش‌. برخی از آن ها دو و بعضی چهار تا پنج طبقه دارنـد. در شـماری از 
پاساژها یک طبقه به‌ـ‌رت زیرزمین‌طراحی و ساخته‌شـده کـه‌فضای مرکـزی‌بـسیاری از آن‌هـا تـا 
زیرکسترش یافته است‌. نسل بعدی پاساژها به صورت‌مجتمع‌های‌تجاری‌-‌اداری‌طراحی و سـاخته شـد، 
به گونه‌ای که ترکیب حجـمی دو یا سه طبقه پایین آن ها شـبیه بـه پاسـاژهایی قـدیمی اسـت و سـپس 
طبقات‌فوقانی روی آن ها که برای دفاتر تجاری و اداری در نظرکرفته می‌شود، به صورت ساختمان‌هـای 
تجاری‌- اداری ساخته شده است‌.

به این ترتیب می‌توان پاساژها، به ویژه نسل نخـست آن ها را از بسیاری جنبـه‌هـا هماننـد سـراهای 
واقع دربازارهای قدیمی دانست که از لحاظ جنبه‌های کارکردی جایگزینی برای آن ها به شمار می‌آمدنـد. 
موضوع فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای و مجـتمع‌های تجـاری‌- اداری -‌تفریحـی را مبی‌تـوان کمـابیش 
مقوله‌ای دیگر از فضاهای جدید معماری‌- شهری به شمار می‌آورد که ضمن وجود شباهت‌هـایی بـین آن 
ها و سراهای قدیمی‌، می‌توان در مجم آن ها را مقوله‌ای جدید به شمار آورد: